Stil...

Reizen betekende tot dusver chaotische steden zonder rustpunt, exotische eilanden met omgeving rechtstreeks uit fotoboeken en tochten door ruwe natuur. Maar zelden gebeurde hetgeen wat ons in Cambodja continu overvalt: stilte. En dan niet stilte van de omgeving, maar stilte in jezelf.

Dat komt in de eerste plaats omdat met eigen ogen kennis is gemaakt met de gruwelijke historie van dit land. In de jaren '70 regeerde de beruchte Khmer Rouge met brute hand. Deze extreem Maoistische beweging had het meest debiele beleidsplan ooit: ze wilden terug naar het jaar nul, waarbij iedereen op het platteland diende te werken. Daarbij werden niet alleen tegenstanders van het regime afgeslacht, maar waren ook leraren, geleerden, andere opgeleidden, mensen die een andere taal konden spreken, medici, ingenieurs of gewoon brildragenden. Tussen 1974 en 1979 vonden naar schatting drie miljoen mensen de dood door dit regime, ongeveer 25% van de bevolking.

Een bezoek aan het Tonsleng Museum, de voormalige beruchte S21-gevangenis, gaf een gruwelijk inzicht in de martelpraktijken. Het prikkeldraad rond de bovenste verdiepingen waren niet om gevangenen van ontsnappingspogingen te weerhouden, maar van zelfmoordpogingen. Tijdens de martelpraktijken (vaak uitgevoerd door kinderen) hielden de Khmer Rouge een uitgebreide administratie bij. De pasfoto's van de gevangenen staan nu in grote getalen in de lege martelcellen. Vooral de foto's van doodsbange kinderen, wetend dat ze hun dood tegemoet gaan, zijn hartverscheurend. Dezelfde middag zijn we richting de Killing Fields gegaan, een gedenkplaats vlak buiten de stad voor nabestaanden. Hier werden vroeger de gevangen van de S21-gevangenis naar toe gebracht om te worden vermoord. Het gebied ligt bezaaid met massagraven, waarvan sommigen speciaal voor onthoofde mensen of voor baby's. Op veel plekken komen kledingstukken nog uit de grond. De plaats is een herdenkplaats met als centrum een glazen toren met daarin duizenden opgegraven schedels. Om kogels te sparen lieten de Khmer de meeste gevangenen doodbloedden of werden doodgeslagen. Babies en de kleinste kinderen werden bij hun enkels gepakt en doodgeslagen tegen een boom. Dit was nog geen 30 jaar geleden. De boom staat er nog. Dan ben je even heel stil....

Samen met Neal en Matt, de lads from the U.K. met wie we in Phnom Penh weer zijn opgetrokken, besloten we de dag erna naar een weeshuis te gaan. De achtergrond van deze tehuizen is treurig: de overheid doet helemaal niets, terwijl de tehuizen schreeuwen om middelen. Om, met dit in het achterhoofd, niet met lege handen te komen, namen we 100 kg rijst mee (Tuk Tuk ging net niet door z'n as), een lading zeep, schriften/pennen en een football. Aangekomen troffen we 60 dolenthousiaste kinderen aan van 1 t/m 18 jaar. De oudste van het gezelschap gaf een rondleiding door het snikhete gebouw: geen bescherming tegen muggen (met malaria als nr. 1 killer van het land), geen tafels, geen stoelen, geen bedden en geen dekens. De jongens slapen op de grond van de woonkamer en de meisjes (30 in totaal) verdeeld over een kamer van 5 x 5 meter en het toilet (!). En dat terwijl het verdomme toch echt 2008 is.

De hele avond hebben we met de rakkers gespeeld, ze rondgesleurd, in de lucht gegooid en met ze gestoeid. En dan blijkt dat het deze kinderen aan één ding ontbreekt: liefde en aandacht. Even een aai over de bol. Ze hingen de hele avond aan ons. Dan pakte plotseling een mannetje z'n gitaar en begon te zingen, terwijl weer een ander kereltje z'n beste breakdance-moves liet zien. Wat een enthousiasme, echt fucking briljant. Lon had de hele avond een klein mannetje op de arm van ongeveer één jaar oud. Het mannetje is zwaar ondervoed en had duidelijk slaaptekort. Maar als Lon hem probeerde weg te leggen, begon het kereltje te huilen. Gedumpt door z'n vader bij het weeshuis en snakkend naar wat aandacht. Voordat we met pijn in ons hart het weeshuis verlieten 's avonds, leegden we eerst onze portomonnee om de kas te spekken. Ook al is dit het verhaal van de druppel en de gloeiende plaat, daar hadden we even schijt aan. En terwijl we terugreden richting het guesthouse, zaten we in de Tuk Tuk onze tranen te verbijten. Het was stil...

Dit is Cambodja: continu confronterend. Je ontkomt niet aan de verschrikkelijke geschiedenis, maar vooral niet aan de huidige armoede. Bijna de helft van de mensen moet rondkomen van minder dan een dollar per dag. Rustig eten is er niet bij, want om de paar minuten staat er een zwerfkind of landmijnenslachtoffer aan je tafel. Er is geen enkele sociale zekerheid in dit land voor deze laatste groep mensen, terwijl er nog 1 miljoen mijnen liggen verstopt in Cambodja. Ontruimingskosten: 1000 dollar per stuk. Het ergste? De uitzichtloosheid. De overheid verdrinkt in een zee van haar eigen corruptie, terwijl de mensen op straat moeten lijden. Stemmen heeft geen zin, want "they just buy the elections". Het antwoord van een Tuk Tuk-driver waarom hij geen ander werk heeft: "If I had 2000 dollar, I'd buy myself a good job. But I don't have that kind of money." De restaurants die goed lopen, zijn vooral van Westerlingen. En wanneer je van een restaurant naar huis loopt, kom je zomaar weer langs een vrouw die bedelt terwijl haar vier kinderen naakt op een stuk karton liggen te slapen. Dit is Camodja: in your face.

Op dit moment verblijven we niet meer in Phnom Penh, maar in Siem Reap. De tempels van de Angkor Wat voldoen aan alle verwachtingen en zijn een absoluut hoogtepunt. Vooral de zonsopgang bij de tempels (wel om 5:00 op moeten staan...) was prachtig. Overmorgen gaan we met de bus naar Ho Chi Minh (of Saigon genoemd) in Vietnam. En dan laten we Camodja achter met gemengde gevoelens.

Om nog even met een glimlach af sluiten: check bij de foto's de geselecteerde toppers van weggebruikers. Omdat brandstof relatief duur is, zijn alle vrachtwagens tot het debiele overbeladen en rijdt men met gemiddeld drie mensen op een scooter. Het record-aantal dat is gespot op één scooter: zes mensen (helaas niet vast kunnen leggen). In Ho Chi Minh schijnt het een nog grotere chaos te zijn wat betreft het verkeer, dus dan nieuwe kansen!